De veel vezels valkuil

Waarom wit brood gezonder is en je spijsvertering beter zal werken

Zou het kunnen dat de natuur na miljoenen jaren evolutie precies weet hoeveel vezels er in voeding moeten zitten om de spijsvertering en de opname van voedingstoffen van dieren en mensen te stimuleren en te optimaliseren? Vezels vormen het skelet van planten, en worden alleen in planten aangetroffen. Ze zijn van vitaal belang voor een goed werkende spijsvertering, evenwichtige darmflora en algemene gezondheid. Vezels onderscheidt men in twee groepen, de oplosbare en de onoplosbare vezels. Je hebt ze beide nodig in de natuurlijke verhouding die steeds voorkomt in zongerijpte voeding in oorspronkelijke staat. Voor een goede darmtransit heb je veel oplosbare vezels nodig. In veel mindere mate de onoplosbare vezels, deze stimuleren de spiercontracties van de darmen om de voortstuwing van het voedsel te garanderen. Onoplosbare vezels heb je in lagere concentratie nodig en zijn net als oplosbare vezels eveneens belangrijk voor de darmtransit. Het gaat om de specifieke verhouding voor de menselijke darmwerking te stimuleren.

Plantaardige vezels

Deze plantaardige vezels geven je een sneller voldaan gevoel en voorkomen dat je teveel gaat eten. Oplosbare vezels hebben een vermogen om veel water op te nemen door middel van gelvorming. Deze eigenschap doet de darminhoud vergroten en geeft hem een stroperige consistentie. Dankzij deze gelvorming kunnen deze vezels glucose, vetzuren en het teveel aan cholesterol binden in je systeem. Via de gal worden deze zaken uitgescheiden door de lever. Oplosbare vezels absorberen grotendeels deze stoffen, zodat het niet door de dunne darm opgenomen kan worden. Het lichaam heeft een accuraat mechanisme om de cholesterolspiegel in evenwicht te houden. Daar hoef je geen zorgen om te maken. Oplosbare vezels vertragen de lediging van de maag en versnellen de doortocht door de darm. Onoplosbare vezels hebben de eigenschap om veel verzadigde vetzuren te binden. Dat is niet goed vermits het lichaam deze verzadigde vetzuren hard nodig heeft om een goede stofwisseling te hebben.

Net zoals vetten, eiwitten en koolhydraten leveren oplosbare vezels energie, maar in kleinere hoeveelheden. De darmflora in het rechterdeel van de dikke darm bevat bacteriën die de oplosbare vezels afbreken waarbij vetzuren, galzouten en gassen vrijkomen. Deze afbraakproducten prikkelen de darmwand gunstig. Dat zorgt ervoor dat de darm met zijn inhoud in beweging komt om het restafval van onze voeding naar de endeldarm te duwen. Onoplosbare vezels hebben eveneens een absorberend vermogen waarbij veel vocht wordt opgenomen. Ze zijn belangrijk voor een goede structuur van de stoelgang. Te dunne stoelgang wordt dikker en een te harde ontlasting wordt zachter. Ze zorgen voor een sneller voldaan gevoel.

We hebben niet veel onoplosbare vezels nodig voor een goede darmwerking.

Ons spijsverteringsstelsel is erop ingesteld om oplosbare vezels uit groenten en fruit te verteren. Dat is anatomisch door natuurlijke evolutie bepaalt. De spijsvertering is niet ontworpen om grote hoeveelheden onoplosbare vezels te verteren die veel voorkomen in granen, denk maar aan bijvoorbeeld zemelen. Zemelen zijn een deel van de graanvruchten. Het zijn de met de zaadhuiden vergroeide vruchtwanden en kiemen. Zemelen hebben zeer kleine uiterst scherpe kanten die microscopische snijverwondingen veroorzaken op de cellen van het slijmvlies van het maag- en darmkanaal. Zemelen verergeren het prikkelbare darmsyndroom, ziekte van Crohn, colitis en veroorzaken een gebrek aan energie en levenslust.

Geïndustrialiseerd voedsel

Bij tekort aan oplosbare vezels, hetgeen het geval is bij geïndustrialiseerde en geraffineerde voeding, worden de spieren van je darmen zwakker en gaat je voedsel te traag doorheen het darmkanaal. Dit veroorzaakt eveneens prikkelbare darmsyndroom, constipatie, opgeblazenheid en winderigheid. Experts en voedingswetenschappers komen met de aanbeveling om grote hoeveelheden volkorengranen en met zemelen verrijkte ontbijtproducten in ons voedingspatroon op te nemen. Zij baseren zich op onderzoek dat heeft aangetoond dat het consumeren van veel onoplosbare vezels de opname van verzadigd vet sterk vermindert in vergelijking met mensen die dat niet doen zoals ik. 

Het belang van verzadigde vetten

Ik weet ondertussen dat verzadigd vet zo belangrijk is voor het goed functioneren van het lichaam. Voor het metabolisme en vele andere fysiologische processen in het lichaam waarbij men extra energie krijgt. Verzadigd vet is zeer cruciaal voor een goede algemene gezondheid omdat het een antioxidant is. De spijsvertering heeft verzadigd vet hard nodig om toch de zetmelen uit granen op juiste wijze te kunnen verteren. De darmen kunnen deze verzadigde vetten niet opnemen. Wit brood verteert beter dan bruin brood. Het verteringsproces wordt sterk verbeterd als men veel verzadigd vet toevoegt op het brood. Ik laat mij dit zo belangrijke verzadigde vet niet afnemen door de met extra zemelen verrijkte voeding te consumeren. Gebrek aan verzadigd vet in de voeding verstoort de spijsvertering. 

Verstoring productie van spijsverteringssappen

Hetzelfde onderzoek kwam met de stelling: als je een ontbijt met veel vezels (vooral onoplosbare vezels) consumeerde, dit ervoor zorgde dat je tijdens het middagmaal minder honger had en minder calorieën ging verbruiken. In eerste instantie klinkt dit positief, een ontbijt met veel vezels onderdrukt het spijsverteringsvuur gedurende een aantal uren. Dus de verleiding om het middagmaal over te slaan wordt sterker, want je hebt eigenlijk geen honger. Dit verstoort de hormoonhuishouding en de immuniteit, maar vooral de spijsvertering zelf wordt in ernstige mate verstoort.

Dit is tevens energieverlies voor het lichaam, want tijdens het middaguur maakt het lichaam de krachtigste spijsverteringsenzymen en spijsverteringssappen aan en dus niet ‘s avonds. Dit wordt door de hormonen serotonine en melatonine bepaald volgens dag- en nachtritme.

En dan gebeurt het, tegen de avond ervaart het lichaam een “hongersnood”, en wil het tweemaal zoveel eten als normaal om het tekort van voedingstoffen aan te vullen dat is ontstaan tijdens de dag. We weten dat de natuurlijke hormoonhuishouding door het circadiaans ritme (dag en nacht) wordt gereguleerd. Dit wil zeggen dat de natuurlijke hormoonhuishouding van het lichaam in de late namiddag en de avond minder spijsverteringsenzymen en -sappen gaat produceren. Ondanks de grotere honger dat men dan ervaart. Het logisch gevolg is dat deze grote hoeveelheid voedsel niet goed meer kan verteren met als resultaat het ontstaan van een toxische ontlasting en toxineopslag tussen de darmvlokken. Daarom zul je in gewicht aankomen ondanks je ‘gezonde eetgewoonten’.

En dit is nog niet alles, er wordt nog steeds aangenomen dat de onoplosbare vezels niet verteren en het lichaam verlaten. Dit is niet waar! Dat geldt alleen voor de dunne darm. Eens de onoplosbare vezels, zemelen in de dikke darm terechtkomen, worden deze vezels aangevallen en afgebroken door de bacteriën uit de darmflora. Als je teveel onoplosbare vezels in je voedingspatroon hebt door de met vezels verrijkte voedingswaren, gaan deze bacteriën een overgroei kennen en destructief worden. Dit verstoort de goede werking van de darmflora. Er ontstaat onevenwicht. Hierdoor ontstaan er hartkloppingen, hoofdpijn en migraineaanvallen, vergisting in de darm met winderigheid van onwelriekende darmgassen, emotionele irritatie, slaapproblemen, vermoeidheid, prikkelbare darmsyndroom, ziekte van Crohn, enzovoort als resultaat. Uiteindelijk kan het leiden tot het ontstaan van poliepen en kanker.

Hoe zit het met constipatie?

Ontbijtproducten met veel zemelen zorgen voor een zachte ontlasting, dat geeft een prettigere stoelgang. Vooral mensen die last hebben van constipatie gaan extra zemelen gebruiken om een regelmatige stoelgang te garanderen. Maar door de toegevoegde zemelen gaan er veel zouten en mineralen “lekken” uit de darmcellen, de darmperistaltiek verzwakt en de eerste stap naar chronische darmproblemen is gezet. De onoplosbare vezels gaan letterlijk het water uit de bloedvaten van de darmwand leegzuigen. Constipatie kun je verzachten door consumptie van verzadigd vet te verhogen en regelmatig een glas warm water te drinken met een goede snuf ongeraffineerd zout erin opgelost. Dit samen met voedingsmiddelen die rijk zijn aan oplosbare vezels. Dat maakt harde ontlasting zachter.

De koolhydraten uit de ontbijtgranen hebben verzadigd vet nodig om goed te verteren, dit geldt ook voor de eiwitten uit onze voeding. Het tekort aan verzadigde vetten gecombineerd met teveel onoplosbare vezels is oorzaak dat de voeding te snel in de dikke darm terechtkomt. De bacteriën storten zich massaal op deze onverteerde voeding met stinkende winden, constipatie afgewisseld met diarree, toxiciteit en gewichtstoename. 

Tot slot

Hoe meer toxines er in verdroogde slijmresten vast komen te zitten tussen de darmvlokken, hoe meer kans op darmkanker en obesitas. De natuur heeft voor de mens een gezond eetpatroon voorzien dat bestaat uit zongerijpte gewassen met voldoende vezels om een grotere en zachte ontlasting te produceren. Een eetpatroon dat bestaat uit geraffineerd en industrieel bewerkte voeding heeft dit niet en veroorzaakt verstoppingen in het darmkanaal. Dit eetpatroon zorgt voor een te kleine hoeveelheid ontlasting en dit ligt mee aan de basis van constipatie. Het is voor het lichaam veel beter om vezels te halen uit zongerijpt fruit, gekookte groenten, granen en peulvruchten. Vooral gekookte groenten bevatten veel vezels die de vertering bevorderen maar niet overstelpen zoals zemelen dat doen. Bovendien gaat gekookte en bereide voeding een goede en gemakkelijkere doorstroming garanderen in het maag- en darmkanaal. Idealiter is dat voeding 20 tot 24 uur nodig heeft om de maag- en darmkanaal te passeren. De opname van voedsel in de darmen mag niet te traag, maar ook niet te snel zijn. Zemelen versnellen de darmperistaltiek met het logische gevolg dat er minder opname is van waardevolle voedingsnutriënten, dat is uitputtend voor het lichaam.